क्रिकेटमध्ये डीआरएस म्हणजे काय?

डीआरएस चा पूर्ण अर्थ काय आहे?

डीआरएस म्हणजे "डिसिजन रिव्ह्यू सिस्टम", जी तंत्रज्ञानावर आधारित पुनरावलोकन प्रणाली आहे. ही प्रणाली संघांना मैदानावरील पंचांचा निर्णय अचूक करण्याची संधी देते. प्रथम २००८ मध्ये आंतरराष्ट्रीय क्रिकेटमध्ये वापरली गेलेली डीआरएस प्रणाली, अंपायरिंगच्या निर्णयांमध्ये अधिक अचूकता आणण्यासाठी गेममध्ये क्रांती घडवून आणली आहे.

डीआरएस कसा कार्य करते?

डीआरएस प्रक्रिया अचूक निर्णय घेण्यासाठी अनेक टप्प्यांमध्ये पूर्ण केली जाते:

1. खेळाडूंचे संकेत: कर्णधार (किंवा फलंदाज/गोलंदाज) रिव्यू मागण्यासाठी हातांनी टी (T) चा आकार करून संकेत देतो
2. टायमर: पंचांच्या निर्णयानंतर १५ सेकंदांच्या आत पुनरावलोकनाची विनंती करावी लागते.
3. तिसऱ्या पंचांचे रिव्यू: तिसरा पंच बॉल-ट्रॅकिंग, अल्ट्राएज आणि हॉटस्पॉट यांसारखी तंत्रज्ञान वापरून निर्णयाचे पुनरावलोकन करतो.
4. अंतिम निर्णय: तिसरा पंच सर्व पुरावे तपासतो आणि मैदानावरील पंचांना अंतिम निर्णय कळवतो.

डीआरएस कधी वापरता येते?

डीआरएस खालील परिस्थितींमध्ये वापरता येतो:

1. एलबीडब्लु निर्णय: चेंडू कुठे पडला, स्टंपच्या दिशेने जात आहे का आणि त्याचा प्रभाव तपासण्यासाठी.
2. कॅच बिहाइंड अपील: अल्ट्राएज किंवा स्निकोमीटर वापरून बॅटला चेंडूचा स्पर्श झाला का हे तपासण्यासाठी.
3. सीमारेषेवरील निर्णय: चेंडू सीमारेषेला लागला आहे की नाही हे निश्चित करण्यासाठी.
4. बॅट-पॅड निर्णय: चेंडू पॅडला लागण्यापूर्वी बॅटला लागला का हे तपासण्यासाठी.

प्रत्येक डावात किती डीआरएस पुनरावलोकने परवानगी आहेत ?

डीआरएस पुनरावलोकनांची संख्या खेळाच्या स्वरूपावर अवलंबून असते. खाली त्याचे विवरण दिले आहे:

वेगवेगळ्या स्वरूपांतील डीआरएस पुनरावलोकन नियम

टेस्ट मॅचेस:

• प्रत्येक संघाला प्रत्येक डावात ३ अयशस्वी पुनरावलोकनांची परवानगी असते.
• जर पुनरावलोकन यशस्वी झाले, तर ते कोठयातून कमी होत नाही.
• ८० ओवर्सनंतर तर पुनरावलोकनांची संख्या रीसेट होते.

वनडे आंतरराष्ट्रीय ओ डी आय (ODI):

• प्रत्येक संघाला प्रत्येक डावात २ अयशस्वी पुनरावलोकनं घेता येतात.
• जर निर्णय बदलला गेला, तर पुनरावलोकन कायम राहते.

T२० आंतरराष्ट्रीय (T२०Is):

• प्रत्येक संघाला प्रत्येक डावात २ अयशस्वी पुनरावलोकनं घेण्याची परवानगी असते.

जलद गतीच्या या स्वरूपात डीआरएस खूप महत्त्वाचे ठरते.

डीआरएस मध्ये वापरली जाणारी तंत्रज्ञानं

निर्णय घेण्यासाठी काही आधुनिक तंत्रज्ञानांचा वापर केला जातो:

तंत्रज्ञानांचे स्पष्टीकरण:

• बॉल-ट्रॅकिंग: अनेक कॅमेरा अँगल्सचा वापर करून चेंडू स्टंप्सवर लागला असता का हे भाकीत करणे.
• अल्ट्राएज: आवाजाच्या आधारे चेंडू आणि बॅट यामधील सूक्ष्म संपर्क शोधणारी प्रणाली.
• हॉटस्पॉट: चेंडूच्या प्रभावामुळे निर्माण होणारी उष्णता दाखवण्यासाठी इन्फ्रारेड इमेजिंग वापरणारे तंत्रज्ञान.
• हॉक-आय: एलबीडब्लु निर्णय आणि चेंडूच्या हालचालींचा मागोवा घेण्यासाठी वापरणारे भाकीत करणारे साधन.

डीआरएस संदर्भातील वाद

डी आर यस च्या फायद्यांव्यतिरिक्त, त्याभोवती काही वादही झाले आहेत. खाली काही सामान्य समस्या आणि टीका दिली आहे:

• अंपायर कॉल नियम: निर्णय फारच जवळजवळ असल्यास, मूळ निर्णय कायम राहतो, ज्यामुळे खेळाडू आणि चाहत्यांमध्ये नाराजी निर्माण होते.
• तंत्रज्ञानाची मर्यादा: अल्ट्राएज आणि बॉल-ट्रॅकिंग यासारखी तंत्रज्ञान पूर्णपणे अचूक नाहीत आणि कधीकधी अनिश्चित निकाल देतात.
• स्ट्रॅटेजिक गैरवापर: काही संघ स्पष्ट चुका सुधारण्यासाठी नाही, तर रणनीती म्हणून डीआरएस चा वापर करतात, ज्यामुळे पुनरावलोकन वाया जातात.

प्रसिद्ध वादग्रस्त निर्णय:

1. सचिन तेंडुलकरचे २०११ मधील एलबीडब्लु बाद: वर्ल्ड कपमध्ये घेतलेला विवादास्पद निर्णय.
   • २०१९ अॅशेस मालिका: अनेक वादग्रस्त एलबीडब्लु निर्णयांमुळे चर्चेत आले.
   • २०२१ भारत विरुद्ध इंग्लंड मालिका: बॉल-ट्रॅकिंगच्या अचूकतेबद्दल प्रश्न उपस्थित झाले.

डीआरएस चे फायदे:

डीआरएस च्या वापरामुळे क्रिकेटमध्ये अनेक सकारात्मक बदल झाले आहेत:

• निष्पक्षता: अंपायरच्या चुका कमी होऊन योग्य निर्णय दिला जातो.
• पारदर्शकता:v निर्णय कसा घेतला जातो याची स्पष्टता मिळते.
• खेळाडूंचा आत्मविश्वास: चुकीचा निर्णय वाटल्यास खेळाडूंना तो आव्हान देण्याची संधी मिळते.
• प्रेक्षकांचा सहभाग: तपशीलवार ग्राफिक्समुळे प्रेक्षकांना निर्णय समजून घेण्यास मदत होते.